در سال‌های اخیر، کلاهبرداری‌های اینترنتی با سوءاستفاده از نام برندهای معتبر جهانی گسترش چشمگیری یافته‌اند. یکی از تازه‌ترین نمونه‌ها، پلتفرمی به نام Facebook Mall است که خود را به‌عنوان یک مرکز تجارت الکترونیک وابسته به شرکت متا (فیسبوک سابق) معرفی می‌کند. بررسی دقیق شواهد نشان می‌دهد که این پلتفرم هیچ ارتباطی با متا یا دیگر شرکت‌های معتبر ندارد و صرفاً یک شبکه سازمان‌یافته برای فریب کاربران است.
Facebook Mall با تبلیغات گسترده در شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، خود را یک بازار آنلاین پیشرفته معرفی می‌کند که با متا و Alibaba همکاری دارد و حتی مدعی است انبارهایی در تورنتو، لس‌آنجلس و ژاپن تأسیس کرده است. این وب‌سایت ادعا می‌کند کاربران می‌توانند با ثبت‌نام رایگان، فروشگاه شخصی خود را راه‌اندازی کنند و با انجام وظایف ساده‌ای مانند کلیک روی محصولات، سود دلاری به‌دست آورند. در ظاهر، همه‌چیز آسان و بدون ریسک به نظر می‌رسد؛ اما بررسی‌ها نشان می‌دهد این ادعاها دروغین و بخشی از یک کلاهبرداری سیستماتیک هستند.
مدرک تصویری از وب‌سایت
تصویر صفحه اصلی وب‌سایت facebook-mall[.]com را نشان می‌دهد. تحلیل اجزای آن به‌روشنی ماهیت جعلی سایت را آشکار می‌سازد:
- ادعای وابستگی به Meta (فیسبوک سابق)
در متن آمده که Facebook Mall یک مدل تجارت اجتماعی تحت فیسبوک است. این یک دروغ آشکار است؛ هیچ‌گونه اطلاعیه رسمی از سوی Meta در این باره منتشر نشده است. - آدرس و شماره تماس مشکوک
- آدرس درج‌شده: 9 Straits View, Singapore 018937 که یک برج اداری عمومی در سنگاپور است و هیچ ارتباطی به این سایت ندارد.
- شماره تلفن: +650 453 4800 که شبیه شماره‌های کالیفرنیا ساخته شده تا وانمود کند مقر اصلی متا پشت این پروژه است.
- استفاده از لوگوی فیسبوک
لوگوی فیسبوک در گوشه صفحه برای فریب کاربران به کار رفته است. این سوءاستفاده مستقیم از برند یک شرکت معتبر برای جلب اعتماد است. - دعوت به عضویت سریع (Join Us / Sign Up Now)
طراحی به گونه‌ای است که تمام تمرکز کاربر روی ثبت‌نام باشد، بدون هیچ لینک معتبر حقوقی یا قانونی. - ظاهر قالب آماده
بررسی کدهای سایت نشان می‌دهد این وب‌سایت از یک قالب HTML آماده استفاده کرده است؛ چیزی که با یک پروژه چندملیتی هیچ همخوانی ندارد.
الگوی کلاهبرداری Facebook Mall از همان ابتدا با ایجاد اعتماد شروع می‌شود. معمولاً یک فرد ناشناس، اغلب با هویت جعلی آسیای شرقی، از طریق واتس‌اپ یا تلگرام با قربانی تماس می‌گیرد و پیشنهاد یک شغل پاره‌وقت یا فرصت سرمایه‌گذاری آسان را مطرح می‌کند. در روزهای نخست، سیستم اجازه می‌دهد قربانی با انجام وظایف ساده، سود اندکی (مثلاً ۲۰ تا ۳۰ دلار) برداشت کند. همین پرداخت اولیه به‌عنوان ترفندی برای ایجاد اعتماد و واقعی جلوه دادن پلتفرم به‌کار می‌رود.
اما این تنها آغاز ماجراست. پس از جلب اعتماد اولیه، وب‌سایت قربانی را با چیزی به نام «محصول خوش‌شانس» یا «وظیفه ویژه» روبه‌رو می‌کند. در این مرحله از کاربر خواسته می‌شود برای ادامه فعالیت یا آزاد شدن سود قبلی، مبلغی به حساب خود واریز کند. قربانی که نمی‌خواهد مبلغ اولیه‌اش را از دست بدهد، معمولاً این درخواست را می‌پذیرد. به همین ترتیب، هر بار مبالغ بیشتری مطالبه می‌شود و قربانی به چرخه‌ای باطل از پرداخت‌های افزایشی وارد می‌گردد. فشار روانی «اگر این مبلغ را نپردازی تمام پولت می‌سوزد» باعث می‌شود بسیاری از افراد حتی مبالغ سنگین‌تری، گاهی تا چند هزار دلار، پرداخت کنند.
در مراحل پایانی، کلاهبرداران وارد فاز پیچیده‌تری می‌شوند. دیگر خبری از وظایف ساده نیست؛ بلکه به بهانه‌هایی مانند پرداخت مالیات برداشت سود، اختلاف نرخ ارز یا ودیعه تضمین حساب، قربانی تحت فشار قرار می‌گیرد تا مبالغ بسیار بالاتری واریز کند. این روند با ظاهری قانونی‌نما اجرا می‌شود تا فرد باور کند همه‌چیز مطابق مقررات بانکی یا مالیاتی انجام می‌شود. در نهایت، زمانی که قربانی از ادامه پرداخت‌ها ناتوان شود یا به ماهیت واقعی ماجرا شک کند، دسترسی او به حساب مسدود شده و تمامی سرمایه‌اش از دست می‌رود.
کلاهبرداری پرواربندی (Pig Butchering)
این شیوه کلاهبرداری دقیقاً با الگوی شناخته‌شده‌ای به نام کلاهبرداری پرواربندی (Pig Butchering) همخوانی دارد. در این مدل، قربانی همانند خوکی که برای ذبح پروار می‌شود، طی هفته‌ها یا ماه‌ها با وعده‌های سود و اعتمادسازی تغذیه می‌شود تا در نهایت، در یک ضربه نهایی، بخش عمده سرمایه‌اش از دست برود. ویژگی‌های اصلی این الگو — ایجاد رابطه دوستانه طولانی‌مدت، پرداخت‌های کوچک اولیه برای جلب اعتماد، واریزهای تدریجی و بزرگ‌تر، و قطع ناگهانی ارتباط — همه در Facebook Mall دیده می‌شود.
نکته مهم این است که همه افراد دخیل در این شبکه را نمی‌توان قربانی دانست. بسیاری از کسانی که شما را به چنین پروژه‌هایی دعوت می‌کنند، در واقع خودشان سود مستقیم می‌برند. این افراد به‌ازای ورود هر کاربر جدید، پاداش یا کمیسیون دریافت می‌کنند. بنابراین اگرچه ممکن است آن‌ها خودشان هم ابتدا با وعده‌های دروغین جذب شده باشند، اما در لحظه‌ای که دیگران را وارد شبکه می‌کنند، عملاً از یک قربانی ساده به یک بخشی از زنجیره کلاهبرداری تبدیل می‌شوند. بخشی از زیان مالی شما در جیب همین افراد می‌رود، حتی اگر از نزدیک‌ترین دوستان یا اعضای خانواده‌تان باشند.
شواهد متعدد بین‌المللی نیز نشان می‌دهد که این کلاهبرداری محدود به ایران نیست. در فروم‌های روسی و هندی، کاربران تجربه‌های مشابهی را گزارش کرده‌اند و ویدیوهای متعددی در یوتیوب به این موضوع پرداخته‌اند. در ایران نیز قربانیان بسیاری از از دست دادن مبالغ کوچک تا چند هزار دلاری خبر داده‌اند. دامنه‌های متعدد مشابه با ظاهر و محتوای یکسان، که در صورت مسدود شدن یکی به سرعت با دیگری جایگزین می‌شوند، نشانگر ماهیت شبکه‌ای و سازمان‌یافته این کلاهبرداری است.
چرا افراد فریب می‌خورند؟ پاسخ را باید در ترکیب چند عامل دانست: سوءاستفاده از نام برند معتبر فیسبوک، وعده درآمد دلاری آسان و بدون ریسک، پرداخت اولیه واقعی برای ایجاد اعتماد، دعوت توسط افراد مورد اعتماد مانند اعضای خانواده، فشار روانی برای «از دست نرفتن پول قبلی» و ظاهر حرفه‌ای وب‌سایت. این مجموعه برای بسیاری از افراد کافی است تا در دام بیفتند، به‌ویژه در شرایط اقتصادی دشوار که هر وعده درآمد ارزی وسوسه‌انگیز به نظر می‌رسد.
وضعیت قربانیان در ایران
داده‌های جستجوی گوگل نشان می‌دهد که ایران در صدر کشورهایی است که بیشترین میزان جستجو برای «Facebook Mall» را داشته است. این آمار به‌خوبی با گزارش‌های میدانی و شکایت‌های کاربران همخوانی دارد. بررسی‌ها نشان می‌دهد که در میان استان‌های ایران، خراسان رضوی بیشترین تعداد قربانی را به خود اختصاص داده است. این موضوع نشان می‌دهد که شبکه کلاهبرداری Facebook Mall به‌طور هدفمند تبلیغات و جذب قربانی را در این منطقه متمرکز کرده و موفق شده تعداد زیادی از کاربران را به دام بیندازد.
نتیجه‌گیری
Facebook Mall هیچ ارتباطی با شرکت متا ندارد و یک کلاهبرداری سازمان‌یافته بین‌المللی است که با تکیه بر مدل پرواربندی قربانیان را فریب می‌دهد. هیچ سرمایه‌گذاری بدون ریسک و تضمین‌شده‌ای وجود ندارد و هیچ شرکت معتبری برای همکاری یا استخدام از شما پول مطالبه نمی‌کند.
اگر قربانی این شبکه هستید، باید بدانید تنها کسانی که شما را به این پلتفرم آورده‌اند، «همراه قربانی» نیستند. آن‌ها با معرفی شما به شبکه، سود دریافت کرده‌اند و بخشی از زیان شما در جیب آنان رفته است. بنابراین توصیه می‌شود حتی اگر این افراد از نزدیک‌ترین دوستان یا بستگان شما باشند، علیه آنان نیز طرح شکایت قانونی تنظیم کنید. تنها با این کار می‌توان زنجیره کلاهبرداری را متوقف کرد و مانع گسترش قربانیان جدید شد.
